Na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 marca 2020 roku od tego dnia do odwołania na obszarze naszego Państwa ogłoszono stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Epidemia doprowadziła do zjawiska masowej niewypłacalności przedsiębiorców albo przynajmniej do zagrożenia niewypłacalnością. Poprzez różnego rodzaju decyzje Rządu przedsiębiorcy tracili źródła swoich przychodów i często zmuszeni byli do gwałtownych ograniczeń kosztów. Niestety wielu z nich nie przetrwało tej próby i musiało ogłosić upadłość.
Ratunkiem dla przedsiębiorców, u których widmo upadłości staje się być coraz bardziej realne, może być prawo restrukturyzacyjne. Jest to akt prawny, który obowiązuje w naszym porządku prawnym od 1 stycznia 2016 roku, a którego celem jest uniknięcie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, tak aby ten mógł stanąć na nogi i przetrwać trudny dla siebie okres. W ramach prawa restrukturyzacyjnego istnieją cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, zaś każde z nich dostosowane jest do szczególnej sytuacji danego przedsiębiorcy. Jednakże postępowania te nie cieszyły się szczególnym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców - głównie przez zbytni formalizm takich postępowań.
Widząc te obiekcje przedsiębiorców ustawodawca w tzw. Tarczy 4.0 wprowadził nowy, piąty rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego, a więc uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne. Jest to z pewnością rozwiązanie przełomowe, które obecnie jest postępowaniem niezwykle popularnym i dzięki temu wysuwa się na pierwsze miejsce wśród postępowań restrukturyzacyjnych. W skrócie daje ono szansę przedsiębiorcom na przetrwanie i kontynuowanie swoich biznesów.
Co zatem sprawiło, że przedsiębiorcy zaczęli korzystać z dobrodziejstwa restrukturyzacji? Otóż uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne ma charakter postępowania pozasądowego. Oznacza to, iż jest ono prowadzone poza sądem, a podmiotem, który takie postępowanie prowadzi jest doradca restrukturyzacyjny. Brak zaangażowania sądu, to oczywista oszczędność czasu, a prowadzenie postępowania poprzez wybór przez samego przedsiębiorcę wykwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego i na podstawie podpisanej z nim umowy, daje gwarancję należytej współpracy i sprawności postępowania.
Ustawodawca zauważył, iż dla przedsiębiorców, którzy borykają się z problemami finansowymi oraz u których pojawia się widmo bankructwa, kwestią kluczową jest szybkość działania. Dlatego też uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne ma być postępowaniem szybkim i trwać nie dłużej niż 4 miesiące. Rola sądu została ograniczona tylko do zatwierdzenia przyjętego w tym postępowaniu układu z wierzycielami.
Kolejną zaletą uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest ochrona przedsiębiorcy przed postępowaniem egzekucyjnym. Ochrona taka zaczyna obowiązywać od dnia opublikowania obwieszczenia o otwarciu postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Oznacza to, że od tego dnia przedsiębiorca może być pewny, iż nie pojawi się u niego komornik. Wszczynanie postępowań egzekucyjnych, jak też prowadzenie już toczących się egzekucji, jest w tym przypadku niedopuszczalne.
Następną zaletą uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest ochrona przed wypowiadaniem przez wierzycieli kluczowych dla przedsiębiorcy umów. Otóż od dnia ww. obwieszczenia wypowiedzenie przez wierzyciela umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których przedsiębiorca prowadzi swój biznes - bez zezwolenia doradcy restrukturyzacyjnego - jest niedopuszczalne. Tę zasadę stosuje się także do umów kredytu w zakresie środków pozostawionych do dyspozycji przedsiębiorcy przed dniem otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego oraz leasingu. Regulacja ta ma na celu umożliwienie przedsiębiorcy kontynuowanie jego działalności gospodarczej, tak aby przedsiębiorca wychodząc z kryzysu finansowego mógł zacząć zarabiać.
Z powyższą zaletą uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest związane kolejne dobrodziejstwo tego postępowania, a mianowicie tzw. moratorium na spłatę długów. Oznacza to, iż od dnia obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, przedsiębiorca jest obligatoryjnie zwolniony od spłat swoich zobowiązań, które powstały przed tym obwieszczeniem. Przykładowo więc przedsiębiorca, który przed dniem obwieszczenia posiadał nieuregulowany czynsz najmu, bądź posiadał zaległości kredytowe czy też leasingowe, to nie może ich już spłacać. Płatności te będą przez przedsiębiorcę realizowane w przyjętym w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym układzie z wierzycielami.
To właśnie układ jest sercem każdego postępowania restrukturyzacyjnego. Najogólniej można wskazać, iż jest to umowa pomiędzy przedsiębiorcą i jego wierzycielami, która dotyczy warunków spłat długów przedsiębiorcy. Zatem jeżeli przedsiębiorca widzi nadzieję na kontynuowanie swojej działalności gospodarczej, to zawarcie układu z wierzycielami jest dla przedsiębiorcy, a także i jego wierzycieli, zadecydowanie korzystniejsze aniżeli likwidacja przedsiębiorcy w drodze upadłości.
Prawo restrukturyzacyjne wskazuje przykładowe rozwiązania, które mogą pojawić się w układach zawieranych przez przedsiębiorcę z wierzycielami. Pierwszą możliwością jest odroczenie terminu płatności zobowiązania. Oznacza to, że nasze zobowiązanie spłacimy wierzycielowi w jakimś okresie w przyszłości, np. w trzy lata od dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzenie układu. Kolejną możliwością restrukturyzacji zobowiązań jest rozłożenie ich spłaty na raty. W tym przypadku przedsiębiorca będzie mógł oznaczyć liczbę rat w taki sposób, aby zobowiązanie było dla niego możliwe do spłaty. Inną możliwością restrukturyzacji zobowiązań jest zmniejszenie ich wysokości. Zastosowanie tego wariantu może polegać np. na zredukowaniu wysokości danej wierzytelności o 50 %, a więc przedsiębiorca będzie miał do spłaty tylko pozostałe 50 % swojej wierzytelności.
Wskazane powyżej trzy możliwości restrukturyzacji zobowiązań są w praktyce najpopularniejszymi sposobami, z którymi spotykamy się w postępowaniach restrukturyzacyjnych. Co niezmiernie ważne, te trzy sposoby można łączyć i np. umawiamy się w układzie z wierzycielami, że nasze zadłużenie zostanie zredukowane o 30 %, umorzeniu ulegną odsetki od tych wierzytelności, płatność będzie realizowana w 24 równych ratach kwartalnych, z tym że płatność pierwszej raty zostanie odroczona do 12 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzenie układu.
Jak sami Państwo widzicie uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne daje bardzo duże możliwości przedsiębiorcom, którzy stali się niewypłacalni lub są zagrożeni taką niewypłacalnością. Ma ono na celu uchronić przedsiębiorcę przed najgorszym, a więc bankructwem, tak aby mógł on stanąć na nogi i kontynuować swoją działalność biznesową. Prowadzenie tego typu postępowania bez udziału sądu ogranicza jego formalizm do minimum, a co najważniejsze znacznie je przyśpiesza. Liczby wskazują, iż jest to obecnie wiodące postępowanie restrukturyzacyjne. W 2020 roku stanowiło ono aż 49 % wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. W ramach tego 39 % przedsiębiorców to były osoby, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, 31 % spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 14 % gospodarstwa rolne, a 8 % spółki akcyjne. Natomiast jeżeli popatrzymy na przedmiot działalności takich przedsiębiorców, to 19 % stanowili przedsiębiorcy z branży handlowej, 17 % z branży zajmującej się rolnictwem, a 15 % z branży zajmującej się przetwórstwem przemysłowym. Nie ulega wątpliwości, iż ze względu na pandemię i przedłużające się obostrzenia gospodarcze, w 2021 roku liczba otwieranych uproszczonych postępowań restrukturyzacyjnych znacząco zwiększy się.
Autor: Zbigniew Stańczyk