COVID - PORADY

Obowiązek noszenia maseczki – czy na pewno legalny?

Data publikacji: 2021-03-16

W dniu 4 marca 2021 roku „obchodziliśmy” rocznicę pojawienia się na terenie naszego kraju pandemii Covid – 19. Od tego czasu wiele się zmieniło w naszym życiu, choć przyznać trzeba z czystym sumieniem, że w zasadzie jesteśmy w tym samym miejscu, w którym byliśmy równo rok temu.

Covid – 19 spowodował bardzo duże zamieszanie w kwestiach prawnych i pokazał, że bardzo łatwo jest pozbawić obywateli ich podstawowych praw jak m.in. prawa do opieki zdrowotnej, prawa do jawności rozpraw, prawa do aktywności sportowej czy też prawa do prowadzenia działalności gospodarczej. Covid – 19 wprowadził także wielkie zamieszanie w kwestii zasłaniania ust i nosa, gdyż jeszcze do piątku, tj. do 26 lutego 2021 roku wskazywano, że zasłaniać te części ciała można przyłbicą, szalikiem, chustą, maseczką czy innym materiałem. Jednak od dnia 27 lutego 2021 roku wskazano, że legalnie do zasłaniania ust i nosa można używać wyłącznie maseczki, zaś inne sposoby, które do tej daty były akceptowane, zostały przez Radę Ministrów uznane za nielegalne. Wskazanie, to pojawiło się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 roku w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, a konkretnie w §25 ust. 1 przedmiotowego Rozporządzenia, które obowiązuje do dnia 28 marca 2021 roku.

Jak zapewne Państwo już wiecie rozporządzenie musi wynikać z ustawy i nie może ono stać w sprzeczności z ustawą, ani tym bardziej z Konstytucją. I w tym momencie z „obowiązkiem maseczkowym” pojawiają się bardzo poważne problemy, zarówno natury prawnej, jak i społecznej. Otóż Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 roku zostało wydane na podstawie art. 46a i art. 46b pkt 1-6 i 8-13 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W naszej analizie istotny jest punkt 13 art. 46b wspomnianej ustawy, który stanowi, iż w rozporządzeniu można ustanowić nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu. Oznacza to, że obecny nakaz zakrywania ust i nosa ma swoje umocowanie w ustawie.

Jak wskazałem powyżej, Rada Ministrów w swoim rozporządzeniu z dnia 26 lutego 2021 roku określiła (zgodnie z punktem 13 art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi) sposób realizacji nakazu zakrywania ust i nosa przy pomocy maseczki. Jeżeli jakiś akt prawny posługuje się pewnym pojęciem (w naszym przypadku jest to pojęcie maseczka), to powinien on to pojęcie definiować. W sytuacji, gdy dany akt prawny nie definiuje danego pojęcia, to musimy rozważania nad nim przenieść na grunt języka potocznego. W przywołanych przeze mnie przepisach brak takiej definicji maseczki, a zatem pojęcie to możemy rozumieć różnorodnie. I tak w Słowniku Języka Polskiego znajdziemy wyjaśnienie, iż słowo maseczka oznacza np. osłonę twarzy chroniącą ją przed działaniem szkodliwych substancji lub przed urazami lub osłonę na nos i usta, która zapobiega rozsiewaniu zarazków. W związku z tym, aby postępować zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów powinno się zasłaniać usta i nos jakąkolwiek osłoną, która zakrywa usta i nos. Z racji, iż Rozporządzenie nie ustanawia warunków, jakie spełnić musi przedmiotowa osłona, to może być to jakikolwiek materiał (nawet przeźroczysty). Ważne jest jedynie to, aby usta i nos były przez ten materiał zakryte (gdyż tak wskazuje §25 ust 1 Rozporządzenia), a zakrycie można zdefiniować jako coś co bezpośrednio przylega do naszego ciała (w tym przypadku ust i nosa). Dlatego nie można używać przyłbic, gdyż one nie przylegają bezpośrednio do ust i nosa. Nie mogą być też w tym celu stosowane części garderoby (np. szalik), gdyż one właśnie w języku potocznym, do którego musimy się odwołać, nie podpadają nam pod obraz maseczki jako materiału, który jest niezależny od naszej garderoby. Jest to oczywiście duża niekonsekwencja autorów Rozporządzenia z 26 lutego 2021 roku, gdyż nie uznają oni za legalne zakrycie ust i nosa przy pomocy np. szalika, ale już kawałek materiału, do którego przyłączymy jakieś gumki (tak by ten materiał trzymał się naszej twarzy), spełnia wymogi wskazane w przedmiotowym Rozporządzeniu. Racjonalność ustawodawcy w tym przypadku jest zatem co najmniej wątpliwa.

Wiemy już co powinniśmy rozumieć pod pojęciem maseczki, o której mowa w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 roku. Wróćmy jednak jeszcze raz do podstawy prawnej wydania przedmiotowego Rozporządzenia. Z punktu widzenia prawa pojawiają się w tym miejscu bardzo duże wątpliwości, które w wielu procesach sądowych są uwzględniane na korzyść obywateli. Jest tak dlatego, że rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy. Nie może ono być sprzeczne z ustawą, ani nie może wykraczać poza zakres delegacji.

Jak czytamy w art. 46b pkt 13 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, rozporządzenie powinno wskazywać określone okoliczności, miejsca i obiekty oraz określone obszary, gdzie można ustanowić nakaz zakrywania ust i nosa. Użycie przez ustawodawcę słowa „określone” oznacza, że rozporządzenie powinno szczegółowo sprecyzować okoliczności, miejsca, obiekty i obszary, na których ma obowiązywać nakaz zakrywania ust i nosa. Skoro zatem ustawodawca posłużył się słowem „określone”, to rozporządzenie nie będzie mogło wskazywać ogólnego nakazu zakrywania ust i nosa, który miałby obowiązywać wszędzie. Jednak tak właśnie postąpiła Rada Ministrów w §25 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia z dnia 26 lutego 2021 roku nakazując zakrywanie ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, a więc w zasadzie wszędzie. Taki zapis w Rozporządzeniu Rady Ministrów jest zapisem ogólnym, który nie zmierza do wykonania ustawy, tj. art. 46b pkt 13 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, gdyż zwyczajnie nie odpowiada treści przedmiotowego artykułu. Jest to więc okoliczność, która w procesach sądowych jest bardzo ważnym instrumentem obronnym obywateli, którzy muszą bronić swoich racji w postępowaniu wykroczeniowym, karnym oraz administracyjnym.

Drugą istotną kwestią, która także jest podnoszona w procesach obywateli to fakt, iż art. 46b pkt 13 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wskazuje, że rozporządzenie powinno wskazywać określone okoliczności, które uzasadniają ustanowienie nakazu zakrywania ust i nosa. Rozporządzenie Rady Ministrów z 26 lutego 2021 roku oczywiście takich okoliczności nie wskazuje, przemilczając całkowicie na ten temat. Rada Ministrów przyjęła zatem, że „obowiązek maseczkowy” po prostu obowiązuje w każdym miejscu ogólnodostępnym i w każdych okolicznościach. Według Rozporządzenia Rady Ministrów „obowiązek” ten będzie aktualny podczas spaceru ruchliwą ulicą w sobotnie popołudnie, jak i podczas spaceru z psem o godzinie 3 w nocy, kiedy obok nas w zasięgu naszego wzroku nie ma innych osób. Rozporządzenie Rady Ministrów z 26 lutego 2021 roku zatem i w tym aspekcie nie zmierza do wykonania art. 46b pkt 13 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi przez brak określenia okoliczności, w których ma obowiązywać nakaz zakrywania ust i nosa.

Spójrzmy jeszcze na analizowany aspekt od strony Konstytucji. Generalnie można powiedzieć, że ustawa z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ma swój cel, którym jest wskazanie zasad i trybów zapobiegania i zwalczania zarażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym wskazanie zasad i trybów rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie. W skrócie można powiedzieć, że celem tej ustawy, jak i wydanego na jej podstawie art. 46b pkt 13 Rozporządzenia Rady Ministrów z 26 lutego 2021 roku, jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa Covid-19. Wskazanie w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 26 lutego 2021 roku, że obowiązuje powszechny obowiązek zakrywania ust i nosa, który ma być realizowany także w miejscach, gdzie nie ma najmniejszej możliwości do rozprzestrzeniania się wirusa Covid-19 (np. w miejscach, gdzie jesteśmy sami i nie ma koło nas żadnych ludzi) nie spełnia wymienionych wyżej celów Ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Godzi to więc w tzw. zasadę proporcjonalności, którą wywodzimy z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Stanowi on, iż ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Zasada proporcjonalności pozwala ustalić, w jakim stopniu można ograniczyć dane prawa konstytucyjne ze względu na konieczność realizacji innego prawa lub konieczność realizacji zasady o charakterze przedmiotowym. Dokonując oceny konstytucyjności ingerencji w dane prawo konstytucyjne, należy najpierw odwołać się do zasady proporcjonalności. Jeśli sposób ważenia kolidujących zasad konstytucyjnych i stopień ingerencji w dane prawo budzi wątpliwości, należy odwołać się do zakazu naruszania jego istoty. W związku z powyższym „obowiązek maseczkowy”, który obejmuje wszystkich i w każdych okolicznościach, z pewnością narusza zasadę proporcjonalności, a tym samym jest niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Na „obowiązek maseczkowy” należy także popatrzeć przez pryzmat art. 39 Konstytucji. Jest to niezwykle ważny artykuł, gdyż stanowi on, iż nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody. Eksperymentem naukowym najsilniej ingerującym w integralność psychofizyczną człowieka jest eksperyment medyczny, który może mieć charakter leczniczy lub badawczy. Ten pierwszy służy bezpośrednio ratowaniu życia ludzkiego, a jego potencjalne korzyści mają dotknąć już osobę poddaną temu eksperymentowi. Eksperyment badawczy z kolei służy przede wszystkim poszerzeniu wiedzy medycznej i może być przeprowadzony również na osobie zdrowej. Przeprowadzenie tego rodzaju eksperymentu jest dopuszczalne wówczas, gdy uczestnictwo w nim nie jest związane z ryzykiem albo gdy ryzyko jest niewielkie i proporcjonalne do potencjalnych pozytywnych rezultatów takiego eksperymentu. „Obowiązek maseczkowy” można zakwalifikować pod taki eksperyment, a potwierdzeniem tego jest pojawiający się wśród środowiska medycznego podział na dwie grupy. Pierwsza grupa wskazuje, że noszenie maseczek nie jest groźne dla zdrowia, gdyż nie wpływa na nasz organizm. Druga zaś grupa wskazuje, iż noszenie maseczek negatywnie wpływa na zdrowie, ponieważ zaburza cyrkulację powietrza, co może powodować daleko idące niepożądane skutki. Tutaj warto przypomnieć sobie słowa Prof. nauk medycznych i byłego Ministra Zdrowia Łukasza Szumowskiego, który mówił, że maseczki nie chronią przed zakażeniem koronawirusem i nie zabezpieczają przed zachorowaniem na Covid-19, zaś na pytanie po co ludzie noszą maseczki odpowiadał, że nie wie… Zatem skoro nawet wśród osób ze środowiska medycznego nie panuje zgodna opinia w zakresie noszenia maseczek i jego wpływu na zdrowie, to „obowiązek maseczkowy” jest typowym eksperymentem, na udział w którym konieczna jest nasza zgoda. W związku z tym obowiązek ten jest niezgodny także z art. 39 Konstytucji.

W tym miejscu należy także przywołać art. 68 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Państwo nie jest w stanie zagwarantować jednostce dobrego zdrowia, może natomiast objąć je ochroną, której celem jest utrzymywanie zdrowia w stanie niepogorszonym (działania profilaktyczne) oraz poprawa stanu zdrowia w razie jego pogorszenia (działania lecznicze). Stąd przyjmuje się w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, że: „treścią prawa do ochrony zdrowia nie jest naturalnie jakiś abstrakcyjnie określony stan zdrowia poszczególnych jednostek, ale możliwość korzystania z systemu ochrony zdrowia, funkcjonalnie ukierunkowanego na zwalczanie i zapobieganie chorobom, urazom i niepełnosprawności”. Zatem z pewnością nakaz zasłaniania ust i nosa (mając na uwadze podzielone środowisko medyczne w kwestii szkodliwości noszenia maseczek) narusza także art. 68 ust 1 Konstytucji.

Jak sami Państwo widzicie, pomimo, że „obowiązek maseczkowy” już ma swoją podstawę ustawową w art. 46b pkt 13 Ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, to nadal budzi bardzo wiele wątpliwości natury prawnej. Z pewnością słyszeliście Państwo o licznych wyrokach sądów karnych czy administracyjnych, które stawały po stronie obywateli wskazując, że obostrzenia wprowadzone przez Rząd nie zostały wprowadzone w sposób legalny. Pomimo obecnej sytuacji prawo musi być pisane w sposób poprawny, gdyż inaczej zagrożony jest byt państwa oraz dochodzi do sytuacji, że niektórym osobom przyznawane są prawa, których nigdy nie powinni mieć, zaś innym osobom odbierane są prawa, których odbierać nie wolno.

Autor: Zbigniew Stańczyk

Potrzebujesz pomocy?

Zalegasz z płatnościami rat, odwiedza Cię komornik bądź windykator? Odziedziczyłeś długi po rodzinie, lub poręczyłeś komuś kredyt i on przestał spłacać? Możemy Ci pomóc.

Telefon : 609-512-116

kontakt@kancelaria-alfa.com Pn – Pt 09:00-17:00

Formularz kontaktowy