COVID - PORADY

• 

W ostatnim czasie tematem nr 1 jest chęć wprowadzenia przymusu szczepień oraz ograniczenia dostępu osobom niezaszczepionym do różnych instytucji publicznych, jak i prywatnych. Pojawiają się także informacje, iż niektórzy pracodawcy wywierają na swoich pracownikach presję zaszczepienia się przeciw Covid-19. W tym artykule chcę Państwu przedstawić jak do tej materii odnosi się obecnie obowiązujące prawo.   

Jak wiadomo nie zostały jeszcze zakończone prace kliniczne nad żadną szczepionką przeciw Covid-19, a szczepionki te zostały warunkowo dopuszczone do użytku. Jest tak dlatego, ponieważ opracowanie szczepionki trwa zwykle ponad 10 lat. Stworzenie bezpiecznej i skutecznej szczepionki to bardzo złożony proces. Duża część potencjalnych szczepionek nie przechodzi pomyślnie badań klinicznych. Jednak w przypadku Covid-19 zdecydowano, że Komisja Europejska korzystać będzie ze specjalnej, przyspieszonej procedury warunkowego dopuszczania szczepionek do obrotu. Dzięki tej specjalnej procedurze warunkowo dopuszczone do obrotu mogą zostać szczepionki, co do których producent nie przedstawił pełnych danych i w stosunku do których badania kliniczne nie zostały zakończone. W oparciu o tę procedurę Komisja Europejska nie wymaga, aby producenci szczepionek przeciw Covid-19 przed uzyskaniem warunkowego pozwolenia przedkładali komplet niezbędnych informacji. Informacje te muszą być dostarczone w określonych terminach, które są odległe w czasie.

Warunkowe dopuszczenie do obrotu szczepionek przeciw Covid-19 bez informacji o pełnej charakterystyce takiej szczepionki, uzasadnia stwierdzenie, iż mamy do czynienia z pewnego rodzaju eksperymentem, gdyż szczepienia polegają na zastosowaniu nowych lub tylko częściowo sprawdzonych metod profilaktycznych, które ciągle pozostają w fazie badań klinicznych.

W art. 39 Konstytucji czytamy, że „nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.” Skoro zatem szczepionka przeciw Covid-19 jest eksperymentem medycznym, to nikt nas nie może zmusić do poddania się takiemu szczepieniu. Nie może tego zrobić Rząd, nie może także i pracodawca, dyrektor szkoły, lektor wyższej uczelni czy ordynator szpitala. Z przytoczonym przepisem Konstytucji koreluje art. 25 ust. 1 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w którym ustawodawca podkreślił, że „eksperyment medyczny może być przeprowadzony po uzyskaniu zgody jego uczestnika lub osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć.”

W innym przepisie tej ustawy, tj. w art. 21 ust. 1, ustawodawca wskazał, iż „eksperyment medyczny przeprowadzany na ludziach może być eksperymentem leczniczym albo eksperymentem badawczym.” Natomiast z art. 21 ust. 2 ww. ustawy możemy dowiedzieć się, iż „eksperymentem leczniczym jest wprowadzenie nowych albo tylko częściowo wypróbowanych metod diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby chorej. Może być on przeprowadzony, jeżeli dotychczas stosowane metody nie są skuteczne albo jeżeli ich skuteczność nie jest wystarczająca. Udział w eksperymencie leczniczym kobiet ciężarnych wymaga szczególnie wnikliwej oceny związanego z tym ryzyka dla matki i dziecka poczętego.” Cytowane przepisy podkreślają, że szczepionki przeciw Covid-19, jako nowe albo tylko częściowo wypróbowane metody diagnostyczne, lecznicze lub profilaktyczne są eksperymentem leczniczym. Dodatkowo przepisy te wskazują, iż taki eksperyment może być zastosowany tylko w stosunku do osoby chorej. Zatem prawo kategorycznie zakazuje eksperymentu medycznego na osobie zdrowej (chyba, że osoba ta wyrazi stanowczą zgodę na udział w takim eksperymencie). Niezwykle istotnym zagadnieniem jest stwierdzenie, że eksperyment medyczny może być przeprowadzony, gdy dotychczas stosowane metody nie są skuteczne albo jeżeli ich skuteczność nie jest wystarczająca. I tutaj pojawiają się wątpliwości, ponieważ słyszymy od części grup lekarskich, że lek o nazwie Amantadyna może być lekiem skutecznym przeciw Covid-19. Skoro pewna część świata medycznego stoi na takim stanowisku, to zapewne były wykonywane badania w tym zakresie. Takie badania muszą zostać ujawnione, bo w przeciwnym wypadku przymusowe szczepienia przeciw Covid-19 będą - jako eksperyment medyczny - zawsze pozbawione mocy prawnej.

Kolejnym niezwykle istotnym przepisem jest art. 23 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Czytamy w nim, iż „eksperymentem medycznym kieruje lekarz posiadający specjalizację w dziedzinie medycyny, która jest szczególnie przydatna ze względu na charakter lub przebieg eksperymentu, oraz odpowiednio wysokie kwalifikacje zawodowe i badawcze.” I tu pojawia się pytanie, czy wykonywanie szczepień przy kościołach, w galeriach handlowych, pojazdach komunikacji miejskiej i innych miejscach, w których brak jest obecności lekarza, a tym samym brak jest możliwości przeprowadzenia z potencjalnym uczestnikiem eksperymentu leczniczego wywiadu medycznego co do np. przebytych chorób, przyjmowanych leków, uczuleń na jakiś składnik szczepionki, nie narusza przedmiotowego przepisu? Moim zdaniem jak najbardziej przepis ten jest naruszany.

Kolejnym bardzo ważnym przepisem jest art. 23b ust. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Czytamy w nim, że „zabrania się przeprowadzania eksperymentu medycznego z wykorzystaniem przymusowego położenia uczestnika takiego eksperymentu.” Tymczasem w mediach słyszymy o pomysłach, aby osoby niezaszczepione nie mogły korzystać z pewnych miejsc publicznych i prywatnych oraz były gorzej traktowane w dostępie do publicznych świadczeń medycznych. Ponadto słyszymy, że dzieci takich osób mają mieć utrudniony dostęp do edukacji. Takie głosy mogą rodzić obawy osób niezaszczepionych, które chcąc skorzystać ze swoich podstawowych praw, będą przymuszane do udziału w eksperymencie medycznym. Cytowany przepis należy połączyć z treścią art. 32 ust. 1 Konstytucji, który stanowi, że „wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.” Natomiast art. 32 ust. 2 Konstytucji wskazuje, iż „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym, z jakiejkolwiek przyczyny.” Trzeba więc jasno podkreślić, że wszelkie głosy, które wskazują na konieczność segregacji osób zaszczepionych i niezaszczepionych, która w rezultacie ma prowadzić do jakichkolwiek ograniczeń dla osób niezaszczepionych jest naruszeniem przywołanego art. 32 Konstytucji.

Warto się przyjrzeć także przepisom europejskim. I tak punkt 7.3.1 Rezolucji Rady Europy 2361(2021) wskazuje, że w odniesieniu do zapewnienia wysokiej absorpcji szczepionek należy dopilnować, aby obywatele byli informowani, że szczepienie nie jest obowiązkowe i że nikt nie jest pod presją polityczną, społeczną lub inną, aby się szczepić, jeśli tego nie chcą. Punkt 7.3.2 Rezolucji Rady Europy 2361(2021) podkreśla, że w odniesieniu do zapewnienia wysokiej absorpcji szczepionek należy dopilnować, aby nikt nie był dyskryminowany z powodu nieszczepienia, z powodu możliwych zagrożeń dla zdrowia lub braku chęci do szczepienia. Natomiast Punkt 7.3.4 Rezolucji Rady Europy 2361(2021) stwierdza, że w odniesieniu do zapewnienia wysokiej absorpcji szczepionek należy rozpowszechniać przejrzyste informacje na temat bezpieczeństwa i możliwych skutków ubocznych szczepionek, współpracując z platformami mediów społecznościowych i regulując je w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się dezinformacji.

Cytowanych przepisów europejskich nie trzeba nawet komentować, gdyż podkreślają one to, co dokładnie wynika z naszej Konstytucji i ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Szczepienia przeciw Covid-19 są dobrowolne i tylko od nas może zależeć, czy chcemy w nich uczestniczyć. Podjęcie przez nas decyzji o szczepieniu bądź o zaniechaniu szczepienia nie może narażać nas na absolutnie żadne ograniczenia i dyskryminacje.

Autor: Zbigniew Stańczyk